«Ս. ՆԵՐՍԷՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ» ԳՐԱԴԱՐԱՆ-ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ

Նոր Ջուղայի Ս. Ամենափրկչեան Վանքը, իր հիմնադրութեան օրից ունեցել է գրչագիր գրքեր, որոնց վրայ յետագայում աւելացել են նաեւ տպագիր գրքերը, բայց մինչեւ 1844 թւականը դրանք յատուկ տեղ ու պահեստ չեն ունեցել։
   Համաձայն Նոր Ջուղայի պատմագրի՝ Յարութիւն Թ. Տէր-Յովհանեանի, Յովհաննէս Սուրէնեան Առաջնորդի ժամանակ, առաջին անգամ լինելով, Վանքի սեղանատան մի մասն անջատելով՝ դարձրել են գրատուն, որտեղ եւ հաւաքել են Վանքում եղած գրչագիր ու տպագիր գրքերը:
   Այս գրչագիր ու տպագիր գրքերի թիւը գնալով այնքան է շատանում, որ 1905-6 թւականներին, կառուցւում է մի առանձին շէնք՝ «Ս. Ամենափրկչեան Մատենադարան»-ը, Նոր Ջուղայի պատմագիր՝ Յարութիւն Թ. Տէր-Յովհանեանի յիշակաին՝ իր որդու՝ Թադէոսի նիւթական միջոցներով:

Նիւթն ընթերցել ամբողջութեամբ

ԱՊՐԻԼԵԱՆ ԵՂԵՌՆԻ ՅՈՒՇԱՐՁԱՆԸ

Արձանագրութիւն- Յուշակոթող Հայ Բիւրաւոր Նահատակների զոհւած 1915 թւականին Արեւմտեան Հայաստանում Թուրքիոյ պետութեան որոշումով - 1975

Ս. Ամենափրկչեան Վանքի շինարարութեանց մէջ ժամանակագրական կարգով վերջինը եղել է Հայկական Մեծ Եղեռնի զոհերին նւիրւած յուշարձանը, որը կանգնեցւել է 1975 թւականին, Թուրքիոյ կառավարութեան կողմից հայութեան դէմ գործադրւած ցեղասպանութեան 60-ամեակի առիթով, երբ համայն աշխարհում, հայկական գաղութներում, հայ ժողովրդի քաղաքական զարթօնքը խորհրդանշող նման յուշարձաններ էին կառուցում: Յատկանշելի է, որ այստեղ ամէն տարի ապրիլ 23-ի երեկոյեան եւ ապրիլ 24-ի առաւօտեան տեղի են ունենում Հոգեհանգստեան արարողութիւններ, մոմավառութիւն, հսկում, ոգեկոչման ու քաղաքական բնոյթի հանդիսութիւններ, որոնց իր խուռներամ մասնակցութիւնն է բերում Սպահանի հայութիւնը:

Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿՉԵԱՆ ՎԱՆՔԻ ԺԱՄԱՑՈՅՑԸ

Վանքի ներկայի գլխաւոր մուտքի դարպասի շքամուտքը կառուցւել է 1910-ական թւականներին, կից երկու սենեակների հետ, իսկ վերեւի ժամացոյցի աշտարակը՝ 1931 թւականին, որի վրայ տեղադրւել է չորս կողմանի մի մեծ ժամացոյց, որի զանգը կշռում է 300 քկ. եւ ձայնը լսւում է գրեթէ ամբողջ Ջուղայում:
    Ժամացոյցի տեղադրման առթիւ եւս կայ մի արձանագրութիւն, գրւած մարմար քարի վրայ եւ տեղադրւած մուտքի պատին, հետեւեալ արձանագրութեամբ.
   «Նուիրեցաւ ժամացոյցս եւ կառուցաւ աշտարակ նորին յամի տն. 1931 ծախիւք Պ. Մարտիրոսի Գէորգ Յորդանանեան Ջուղայեցւոյ, ի յիշատակ վաղամեռիկ միակ եղբօրն իւրոյ՝ Սիմէօնի, որ զրաւեցաւ ի կենաց ի Սուրբայիա, յ30 սեպտ. 1924 ամի»: